Reel Ekonomi bu hafta Avrupa’da kayıt dışı ekonomi temasını işliyor.
Çoğumuz vergi mükelleflerinden kazandığımız paranın bir kısmını kaçırdığımız için kendimizi suçlu hissediyoruz. Bu hafta Avusturya’nın Linz kentine gidiyoruz. Burada bulunan Johannes Kepler Üniversitesi, kayıt dışı ekonominin bilinmeyen yönleri hakkında kapsamlı araştırmalar yaptı.
*Friedrich Schneider:* “Bir insan işsizse kaçak çalışmaya meyillidir. Çünkü resmi olarak kaybettiği maaş çok yüksektir ve acilen paraya ihtiyacı vardır.”
Program boyunca, bireylerin ve işletmelerin neden kayıt dışı ekonomiye yöneldiğini ve bunun ülke ekonomisi üzerindeki etkisini tartışacağız. Bu soruna bir çözüm bulunursa, bunun Avrupa çapında uygulanabilir olup olmadığına bakacağız. Daha sonra Johannes Kepler Üniversitesi’nden Friedrich Schneider, kayıt dışı ekonomiye kaçan insanların bu seçeneğin ötesinde neler yapabileceğinden bahsedecek.
Bu konudaki Avrupa’daki en büyük soruşturma henüz sonuçlanmadı. Vergi ödememek için bahaneler kişiden kişiye değişir. Bir arkadaşa yardım etmek, işsizlik ve yüksek vergiler bu sebeplerden sadece birkaçı.
AB’nin gölge ekonomisi: neden Friedrich Schneider Johannes Kepler Üniversitesi ile çözülebilir? #reelekonomieuronews</a> <a href="https://t.co/R5BkrCEXj6">pic.twitter.com/R5BkrCEXj6</a></p>— Maithreyi (maithrey_s) 19 Kasım 2015
Şu anda Johannes Kepler Üniversitesi’ndeyiz. Ancak kayıt dışı ekonomi tam olarak nedir?
Ivan bir kunduracı ve arkadaşı Juliet bir bebek bakıcısıdır.
Ivan, bakıcısı karşılığında yaptığı ayakkabıları Juliet’e verir.
Bazen vergi ödememek için ayakkabılarını peşin satıyor ve işi ucuzlatıyor.
Juliet, bakıcısının maaşını haftalık olarak bir el zarfı içinde alır.
Böylece daha düşük ücretle çalışabilir, sigorta ödemez ve daha uzun çalışma saatleri elde edebilirler.
Üstelik vergi ödemek zorunda da değilsiniz.
Ivan ve Juliet şu anda kayıt dışı ekonomideler.
Kendilerini riske atıyorlar. Devlet geliri böylece azalır ve vatandaşa bir hizmet olarak dönmez.
Kısacası çocuklarının geleceğini riske atıyorlar.
Bu durum beraberinde şu sorunu getirmektedir. Avrupa’da bunun gibi birçok kayıt dışı örnek var… Bu oran en yüksek güney bölgelerde… Bunu orta ve doğu bölgeler takip ediyor. ve kuzey bölgeleri. İskandinavya’da kayıt dışı ticaret yaparak Orta ve Doğu Avrupa’dan daha fazla kazanabilirsiniz.
Guillaume Desjardin, insanların neden kayıt dışı ekonomiyi tercih ettiğini araştırmak için Danimarka’ya gitti.
Kopenhag sokaklarında ilerliyoruz. Belki de burada yürüyen insanların saklayacak bir şeyleri vardır.
Bu insanların çoğu fazla mesai yapıyor ve ek işleri kayıt dışı.
Gayri resmi olarak bir hizmet veya mal satın almak söz konusu olduğunda Danimarka, Yunanistan, Hollanda ve Letonya’dan sonra Avrupa’nın en kötü dördüncü ülkesidir.
Danimarka vatandaşı 1: “Bazı tüccarların kaçak işçi çalıştırdığını duydum ama ben bunu hiç yapmadım.”
Danimarka vatandaşı 2: “Kaçak olarak çalışan kimseyi tanımıyorum ama yapan birini tanıyorum.”
Danimarka vatandaşı 3: “İnsanlar bunu maaşları yüksek olduğu ve daha fazla para kazanmak istedikleri için yapıyor. Kimse bundan sonra ne olacağını düşünmüyor.”
Danimarka vatandaşı 4: “Bu insanlar açgözlü. Daha iyi yaşamak istiyorlar ama vergi ödemekten hoşlanmıyorlar. Durum bundan ibaret…”
Danimarka’da kayıt dışı ekonomi nedeniyle vergi kaçakçılığı 1,5 ile 3 milyar avro arasında, Avrupa’da bu rakam 450 milyar avro civarında.
Yolculuğumun parasını ödedim, değil mi? #GerçekEkonomi#gölge ekonomi#serbest yükpic.twitter.com/jZVrKprSmw
— Guillaume Desjardins (@GuilDesjardins) 12 Kasım 2015
euronews: “Kayıt dışı ekonomi, başkasının sırtından geçinmek gibidir. Bilet almamanız durumunda tren seferleriniz iptal edilecektir. Kimse bilet almazsa yeni trenler, tamir masrafları ve işçiler nasıl ödenecek? Ancak bir şekilde biletimi aldım.
Ancak Avrupa’da yaşanan ekonomik kriz nedeniyle artık birçok kişi yasal yollara başvurmayı tercih ediyor. Sosyal medyanın artan haksız rekabeti, halkın ihtiyaç duyduğu temel kaynakları da azaltmıştır.
Kereste ve İnşaat İşçileri Federasyonu Sekreteri Gunde Odgard: “Bu senin çok savunmasız bir durumda olduğunu gösteriyor. Vergi ödemediğiniz zaman işsizlik yardımı, tatil ve doğum yardımı gibi kaynaklardan yararlanamazsınız. Kısacası, toplumun tam olarak bir parçası değilsiniz, sadece onun kenarı veya köşesisiniz.
Çoğu şirket vergi ödüyor. Vergisini ödemeyen firmalar haksız rekabete neden olurlar.
Bunu bir futbol maçına benzetebiliriz. Bir takım resmi olarak 11 oyuncu ile oynarken diğer takım hile yapıp 13.14 oyuncu kullanıyor.
Öyleyse, bir işletme vergi kaçırıyorsa, büyümek için yasal olarak nasıl borç alabilir?
Danimarka’da da birçok şirket maliyetleri düşürmeye çalışıyor. Beş Danimarkalıdan biri geçmişte yasadışı olarak çalıştı. Avrupa’da bu rakam daha da yüksek…
euronews: “Şu anda Avrupa’da kayıt dışı ekonomi konusunda yanımda bir misafir uzmanım var. Profesör Friedrich Schneider…”
“İnsanlar neden bu yolu seçiyor? Başka seçenekleri yok mu?”
Johannes Kepler Üniversitesi ekonomi profesörü Friedrich Schneider: “Yoksulların fazla seçeneği yok. Bu nedenle kayıt dışı işçilere bu yönde büyük bir talep var. Bu sayede haftada 50, 100 veya 200 euro kazanabilir, yiyecek ve içecek ihtiyaçlarınızı karşılayabilirsiniz.
“Bir kişi işsizse, yasadışı çalışmaya eğilimlidir. Çünkü resmen kaybettiği maaş çok yüksek ve acilen paraya ihtiyacı var.’
euronews: “Finansal kaynaklara ulaşmakta zorlanan iş sektörleri o zaman yasadışı hale gelebilir, değil mi?”
Friedrich Schneider: “Evet, bir yere kadar… Ayrıca kayıt dışı faaliyetler daha ucuza mal oluyor. Şirketler bu şekilde daha çok kazanıyor. Herkes bir anda kayıt dışı ticaret yapmaktan vazgeçerse, masraflar tavan yapar. Vergi makamları hemen fark edecek.”
“Kaçak olarak çalışan kişilerin çoğu daha önce resmi olarak istihdam edilmişti. Ancak çok daha fazla vergi ödediler. Bundan dolayı bu duruma bir nebze de olsa isyan etmektedirler. Vatandaşların bu vergilerden kaçmak için kaçak çalışmayı tercih etmesi şaşırtıcı olmamalı…”
euronews: “Şimdi Guillaume ile Danimarka’ya geri dönelim. Burada insanların yüzde 59’u kayıt dışı ekonomiyle uğraşan birini tanıdığını söylüyor. Ancak vatandaşların dörtte üçü de bu işi yaparken yakalanınca ne olacağını çok iyi biliyor: borcunu öde. büyük bir para cezasıyla kaçırılan vergiler…”
Kayıt dışı ekonomiye karşı Avrupalıların Danimarkalılardan öğrenecekleri bir şey var mı?
Danimarka, son 10 yılda kayıt dışı iş akışını önlemede büyük adımlar attı.
Kredi kartı ile ödeme zorunluluğu ve sıkı kontroller sonuç verdi.
euronews: Danimarka, özellikle son yıllarda bu konuda büyük ilerleme kaydetmiştir. Vatandaşlar kayıt dışı ekonomiye karşı daha duyarlı hale geldi.
Rockwool Vakfı Araştırma Müdürü Jan Rose Skaksen: “Kayıt dışı ekonomik verileri ölçtük ve 1994 mali verilerine geri döndüğümüzü fark ettik.Bu rakam, ülkenin gayri safi milli hasılasının yüzde 3’ü kadardı. Şimdi aldığımız tedbirlerle bu rakam yüzde 2’ye düştü. Kısacası, kayıt dışı ekonomi gözle görülür şekilde azaldı.
10 yıllık çabaların ardından ekonominin üçte birinin kayıtsız kalmasının önüne geçmeyi başaran Danimarka, şu anda diğer Avrupa Birliği üyelerine de bu konuda danışmanlık hizmeti veriyor.
Avrupa’da kurulan bu yeni platform sayesinde sosyal güvenlik müfettişliği ve vergi ve iltica temsilcisi olarak yeni iş imkanları ortaya çıkmıştır.
Amaç, deneyim ve bilgi alışverişi yoluyla sınır ötesi ekonominin güçlü ve kayıtlı kalmasını sağlamaktır.
Kereste ve İnşaat İşçileri Federasyonu Sekreteri Gunde Odgard: “Değişiklik yapmazsak uzun vadede kamu kurumlarımız ve sağlık sistemimiz kullanılamaz hale gelecek. Kayıt dışı ekonomiye dahil olan şirketler toplumsal yapının gelişmesine hiçbir şekilde katkı sağlamamaktadır. Bu nedenle bu durumla mümkün olduğunca mücadele etmeye devam edeceğiz” dedi.
Ancak, kamu vergi verileri bazı eyaletler için hassas bir konudur. Bu nedenle birçok ülke bu bilgiyi paylaşmak istemiyor.
Bu anlamda yeni bir aşamaya geliniyor ve Avrupa’nın kayıt dışı ekonomiden büyük ölçüde kurtulması uzun bir süreç olacak.
euronews: “Profesör Friedrich Schneider’e soruyoruz. Kayıt dışı ekonomi üzerine bir AB platformu… Bu konuda ne söylemek istersiniz?”
Friedrich Schneider: ”Kayıt dışı ekonomiyi önlemek için her ülke ağır para cezaları veya sıkı kontroller gibi farklı yollara başvuruyor. Bu nedenle, Avrupa çapındaki bu gayri resmi ekonomik döngüyü durdurmak için ortak bir politika üzerinde bir araya gelmek çok zordur.
“Şimdi seninle çalışırsam ve bana yardım etmen için sana 50 avro verirsem, bu kayıt dışı ekonomi mi? Bazı ülkelerde evet ama bazılarında buna dostluk onuru diyorlar. İskandinav ülkelerinde kayıt dışı işleri olduğundan çok daha hızlı ve temiz yapabilirsin. Yunanistan, İtalya ve İspanya’da mesela Avusturya’da hırsızlığı hemen polise ihbar ediyorlar ama pazar veya cumartesi eve boyacı girse kimse ‘bak kayıt dışı hareket var’ deyip polise haber vermiyor. ”.
euronews: “Peki kayıt dışı ekonomiyi nasıl hesaplayacağız?”
Friedrich Schneider: “İnsanlara sorduğunuzda bazıları abartıyor, bazıları umursamıyor. Ancak ülkedeki kayıt dışı getirilerin ortalamasını alabiliyoruz.”
“Başka bir yöntem de, insanların neden kayıt dışı iş yaparak nakit kullanmak istediğini bulmaya çalışmak.”
“Örneğin geçen yıl Birleşik Krallık’taki kayıt dışılık miktarının gayri safi milli hasılanın yüzde 9’u olduğunu varsayalım. Aslında ülkeye gerçek maliyeti %6 civarındadır. Ama %6 İngiltere için çok önemli değil mi?”
euronews: “Peki, tescillenmeseydi bu yöntemi kullanan firmalar olur muydu?”
Friedrich Schneider: “Tabii ki bu kayıt dışı döngünün tamamı yasal hale getirilemez. Avusturya’da temizlik için normalde saatte 8 veya 10 Euro ödüyorsunuz. Ancak resmi ödeme yöntemini kullanırsanız bu rakam 16, 20 Euro’ya kadar çıkabiliyor. saatte. O zaman insanlar bunu düşünebilir. Bu çok pahalı, kendim temizlesem iyi olur!
euronews: “Kayıt dışı ekonomi yüzyıllardır var. Bu sorunu düzeltmenin veya kontrol etmenin bir yolu yok mu?”
Friedrich Schneider: “Devlet teşvikleri ve vergi indirimleri sağlanırsa kayıt dışı iş döngüsü kaydedilecek ve devletin vergi kaybı kayıt dışı ekonomiye dönecektir. Bence en etkili yöntem bu. Ceza bir yere kadar işe yarayabilir ama ben çok etkili olduğunu söyleyemem. Avrupa’da ve dünyanın diğer bölgelerinde kayıt dışılık her zaman var olacak ama bunu en az üçte bir veya yarı oranında azaltabilirsek, vergi kaybı sorununu ortadan kaldırabiliriz”.
